Blog

Meteen de eerste avond van ons verblijf in Edinburgh gingen we met L., die vanuit Geneve was gekomen, naar The Picturehouse, een voormalige bioscoop aan de Lothian Road, voor een concert van Dweezil Zappa. De titel van zijn tournee was Zappa plays Zappa want hij speelde louter muziek van zijn vader Frank Zappa. Samen met een aantal zeer getalenteerde muzikanten speelde hij een volledige plaat van zijn vader en als toegift enkele klassiekers uit diens rijke oeuvre (‘Dancing Fool’; ‘You are what you is’  en ‘What’s the ugliest part of your body?’). Zo nu en dan werden op het scherm videobeelden van vader Frank vertoond, meestal om een gitaarsolo te laten zien en horen, die naadloos in het nummer werd gemixed dat op het podium gespeeld en gezongen werd. Alsof hij er bij was, en via een videoverbinding werd ingestraald. Zodra Frank in beeld kwam of zijn solo had afgerond, steeg een luid gejoel en applaus op uit de zaal. Dweezil zelf, een begaafd gitarist maar met de uitstraling van een postzegelverzamelaar, keek dan met een glimlach van trots om naar die beelden van minstens twintig jaar geleden. Yeah man, dat was mijn vader.

De verschillen tussen vader en zoon waren duidelijk: Dweezil de uitermate vakbekwame beoefenaar van de hogere gitaarkunde die alle noten met gemak aan elkaar breide, Frank het intuïtieve, improviserende genie dat zichzelf op zijn instrument zo nu en dan in de problemen bracht, maar worstelde en worstelde en altijd weer vindingrijk bovenkwam, soms met een pijnlijke grimas op zijn gezicht, dan weer triomfantelijk, ironisch en cool.
De hele avond in Edinburgh was een eerbetoon aan de muziek van Frank Zappa maar ook: een eerbetoon van een zoon aan zijn vader. Je kon van alles zeggen over Dweezil, maar hij wist wat hij deed en hij kende zijn plaats in de geschiedenis. En eigenlijk was dat buitengewoon ontroerend. Want de hele zaal wist het ook en respecteerde hem erom. En we waren blij om ook Frank weer eens te zien.

 

Ik beklaag me regelmatig over een gebrek aan zelfreflectie – bij anderen. Daarbij ga ik er vanuit dat ik van mezelf alles wel weet, en wat ik niet lijk te weten iets is dat ik niet wil toegeven, met goede reden natuurlijk. Nachtelijke woorden van S. over mijn schrijverij gaven me deze week stof tot nadenken. Beter gezegd: een inzicht, dat ik de volgende avond in een gesprek met P. als zodanig presenteerde, inclusief bronvermelding. Ondertussen echter was in mij de scepsis beginnen smeulen. Want als iemand iets wezenlijks over mijn wezen zegt, vonkt er in mij een vuurtje aan. Waarom zou wat een ander over je zegt meer waarheid bevatten dan wat je over jezelf zou kunnen zeggen, hoe goed diegene je ook kent, hoezeer diegene je ook liefheeft? Gaat dat al niet uit van een zeker gebrek aan zelfreflectie bij degene die het betreft? Ik ben altijd op mijn hoede voor het feit dat een ander je iets aan kan praten vanuit zijn eigen perspectief, of vanuit een eigen belang. En feiten zijn sowieso moeilijk vast te stellen als het om een ‘zelf’ gaat. Ik wil me niets laten aanpraten door een ander – maar luister er ondertussen goed naar.

We zeggen dat we ‘Edinburgh nog moeten verwerken’. En ik voeg daaraan toe dat ik ook nog moet ‘bijkomen’ van een weekend waarin ik voor mijn werk, verspreid over acht bijeenkomsten, tegenover duizend mensen heb gestaan. Wat bedoelen we eigenlijk?
Die duizend mensen hadden vraagtekens boven hun hoofd, en ook al vroegen ze me niets, het was alsof ik degene was die al hun vragen moest beantwoorden. In Edinburgh waren we een week geleden nog, met het gevoel dat we er een week verbleven, terwijl dat in werkelijkheid maar drieënhalve dag was. Maar omdat we vervolgens naar ons werk fietsten alsof we slechts een avond naar de film waren geweest, moeten we nu weer door onze foto’s kijken om grip te krijgen op onze indrukken. Het zijn moeilijk te bevatten fenomenen, waarvan ieder benoemen waarschijnlijk minder uitstaande heeft met wetenschap dan met de vraag of de ziel bestaat of niet.
Toen ik foto’s maakte in Edinburgh, draaide ik mijn camera in eerste instantie ongemerkt steeds een kwartslag; landscape werd portrait. Het portret van deze stad bleek er een van hoogteverschillen tussen aquaducten en wegen, heuvels en rivierbeddingen, hoge gevels en kleine mensen. En was het de tijd van het jaar, of waren het de donkere stenen waaruit de meeste huizen opgetrokken waren? Hoe het ook zij: ik moest mijn camera ook langer van licht voorzien, want Edinburgh kwam het best tot zijn recht in de schemering.