Blog

Als je wilt weten wat een van de principiële oorzaken van de economische crisis is, en tegelijkertijd een studie wilt zien van de mentale machinaties van een narcist, kijk dan over mijn schouder mee naar deze reportage over miljardair Nicolas Berggruen. Huiver als je wilt zien dat het van Christus naar Antichristus voor Nicolas Berggruen slechts een kleine stap is, maar een grote voor de mensheid. Geschiedenis is geen natuurwet, geen machine en geen wetenschap maar een gevolg van de handelingen van individuen, invloedrijke individuen zoals Nicolas Berggruen.
Miljardair Berggruen profileert zich als weldoener, als een investeerder met een visie voor de lange termijn, en met geduld. Er is verder weinig over hem bekend. Berggruen bezit geen enkel huis, vliegt van stad naar stad en verblijft dan in hotels. Hij is een rijke investeerder die niet gedreven lijkt te worden door het najagen van geldelijk gewin, ook al is het zijn eigen vliegtuig waarmee hij de wereld over vliegt. Hij heeft geen thuis, geen partner of kinderen, lijkt een volkomen vrij man. Op voorhand kon hij daarom op mijn interesse rekenen. Was hij op de een of andere manier verlicht? Was hij wijs? Of was hij toch gewoon een cowboy van het kapitaal?
Na het zien van de reportage leek het me vooral waarschijnlijk dat Berggruen in hotelkamers woont om ieder moment te kunnen ontsnappen aan de aandacht. Hij is op de vlucht voor binding, voor werkelijk engagement en de enorme discrepantie tussen zijn zorgvuldige gekweekte nobele imago en de smerige werkelijkheid. Het gaat hem inderdaad niet om de toename van zijn materiële bezit; dat is vermaak van de middenklasse. Het lijkt er meer op dat hij houdt van een machiavellistisch spel met geld en het beheersen van de levens van anderen – of dat nu arme boeren zijn in de Turkse bergen die bedreigd worden door een waterkrachtproject dat vermoedelijk geen doorgang vindt, de bewoners van achterstandswijken in de VS die gebruikt worden als pion in een investeerderstruc of de medewerkers van het Karstadt warenhuis in Duitsland, die denken dat hun winkels gered zijn, maar waarschijnlijk uitstel van executie hebben gekregen, omdat Berggruen een jaar later casht dan alle andere investeerders gewoon zijn.
Berggruen kan het zich veroorloven zijn beslissingen te nemen precies buiten het zicht van het nieuws, op het moment dat de aandacht verslapt, of het budget van de meeste onderzoeksjournalisten ophoudt. Omdat hij er het geld voor heeft, en ongrijpbaar is. Hij wacht op het juiste moment voor de grote klapper, en maakt die, altijd. Kil, zonder aanziens des persoons. Voor Berggruen is alles een spel met de macht. Ontluisterend, vooral omdat hij zelf ook nog eens zegt dat hij niet uniek is…
Dergelijke geschiedenissen vuren, keer op keer, grote woede in mij aan. Eigenlijk begin ik iedere keer met de verwachting dat de mens tegenover mij een oprecht en zuiver mens is. Ik weet beter, maar zal het ondanks alles volhouden – al is het steeds korter.

Een van de drie collega’s waarmee ik ieder seizoen samen een keer ga eten, doet wetenschappelijk onderzoek naar relaties tussen sport en samenleving. Zij is daardoor met enige regelmaat terug te vinden in de wereld van de vechtsporten. Dat is voor haar een wezensvreemd en fascinerend terrein vol paradoxen, waar ook de overheid zich nauwelijks raad mee weet. Dat vechtsport eigenlijk om zelfbeheersing en discipline draait, is natuurlijk al een paradox. Ook de bijdrage aan zingeving van jongeren in achterstandwijken of -milieus is niet te onderschatten. Op het moment echter dat er gala’s omheen worden georganiseerd, wil de overheid paal en perk stellen aan deze sporten, ook al gaat het dan misschien vooral om de bezoekers, en wat zij er op projecteren.
We vroegen ons gisteravond af waarom zoveel mensen gevochten hebben, en slaan eigenlijk normaal vinden, in welke omstandigheden we dat zelf zouden doen. We spraken over ervaringen uit oorlogsgebieden en huiselijk geweld. Mijn collega had nog nooit van Fight club gehoord, een omissie die zij snel moest goedmaken wat mij betreft, al betreft het een andere sociale klasse in deze film. Dat dergelijke clubs ondertussen werkelijk bestaan, dat had schrijver Chuck Palahniuk natuurlijk al voorzien.
Misschien zijn we door de beschaving vervreemd van onze natuur, of is het juist de wrede natuur die de beschaving weer overwoekert. In ieder geval hebben sommige mensen een plek nodig om klappen uit te delen. Een gevecht om identiteit kun je ook letterlijk nemen. Als iemand dan toch zelfbeheersing en structuur wil leren kennen, verkies ik vechtsport wel boven religie. Dan kun je tenminste spreken van een persoonlijke identiteit, en ontken je niet dat je verantwoordelijk bent voor je eigen daden.

Mijn vermeende inzichten, mijn visie, mijn visioenen… wat ze ook waard zijn, hoe ik de dingen zie, maakt mij in ieder geval uniek. Na verloop van schrijven, voel ik soms de neiging me te verantwoorden voor mijn schijnbare navelstaarderij. Ik ben Narcissus niet. Wat ik doe is meerjarig, participerend onderzoek naar mijzelf. Wat ik schrijf, is wat mij onderscheidt. Ik ken narcisten en egocentrici, ik herken een sociopaat als ik er een zie. Wat ik zelf doe is het minutieus onderzoeken en ontwikkelen van mijn gedachten en gevoelens. Door de toewijding wordt wat ik ervan maak hopelijk wat universeler.
Is het echt waar? Misschien ben ik een archeologische vondst in wording. Dat is ook goed.

Ik houd erg van de ‘gevonden voorwerpen’ in de taal. Het lezen van de straat. In mijn deeltijdbaan als ambtenaar krijg ik soms wonderlijke, raadselachtige zinnen toegemaild, vooral door mensen die iets met ICT doen. Maar ook reclame, slogans van politieke partijen en digitale nieuwsbrieven zijn vaak een bron van vermaak. Soms zijn de teksten onbegrijpelijk, soms dubbelzinnig, soms, onbedoeld, pure poëzie. Een enkele keer waait met een kort, zakelijk bericht, ineens een hele wereld binnen.
Zo ontving ik vorige week de nieuwsbrief van Boekhandel de Rooie Rat, waar men een antifascistische tegendemonstratie aan het voorbereiden was. Het zal overigens wel aan mij liggen dat ik in het programma ‘introductie champagne’ zag staan, en pas later ‘introductie campagne’. Ik heb blijkbaar andere ideeën over actievoeren.
De demonstratie zal op dezelfde dag plaatsvinden als een antikapitalisme-demonstratie die afgelopen week werd voorbereid in het ACU, namelijk: vandaag, in Utrecht. Dus als u niets te doen hebt… het zal vast mooi protestweer zijn.

“Geachte klant, Graag uw aandacht voor het volgende,

Dinsdag 27 maart 2012 Info-avond LaatZeNietLopen
Een campagne tegen extreemrechtse demonstraties en racisme

LaatZeNietLopen voert sinds begin 2009 op een creatieve en stimulerende manier op vooral lokaal niveau acties tegen demonstraties van extreemrechts. Een avond over directe actie, over praktisch antiracisme, over lokale dynamiek en over nut en noodzaak van antiracisme.
19.30 Inloop
20.00 Introductie campagne met film en powerpoint
Pauze
21.00 De aanloop naar 31 maart (demonstratie NVU), stand van zaken en hoe verder
Locatie: Boekhandel de Rooie Rat, Oudegracht 65 Utrecht

Tenslotte zal het u misschien opgevallen zijn dat de verlichting in de winkel ons nog wel eens in de steek laat, helaas hebben wij onvoldoende kennis en middelen in huis om dit te verhelpen. Bent u of kent u iemand die ons (tegen een solidaire vergoeding o.i.d.) kan helpen met het herstellen van de elektra/verlichting, neem dan graag contact met ons op.

Hartelijke groet, De Rooie Rat. “