Planeet Dürrenmatt

Hij zegt zelf dat hij geen echte prater is en slecht uit zijn woorden komt. Dat kan bijna niet anders dan een van zijn vele grappen zijn. Want als je naar de documentaire Portrait eines Planeten kijkt, zie je Friedrich Dürrenmatt viereneenhalf uur lang (in twintig delen geknipt voor YouTube) ongelofelijk samenhangend en in volzinnen spreken over zijn schrijverschap en filosofie, zijn werk voor het theater, over zijn schilderen en tekenen, over Zwitserland en zijn wijnkelder, over zijn angst voor honden en zijn ijdele, jaloerse papagaai. Wel vertelt hij over de vele verschillende versies die hij van teksten maakt en bovendien is ook de ironie nooit ver weg. Vierenhalf uur is lang maar misschien wel nodig om de voor hem zo typerende verstrengeling van introversie, het zoeken naar de juiste formulering van ideeën en de fundamentele onzekerheid over wat de waarheid zou kunnen zijn, te vatten.
Hij was daar zelf ook volop mee bezig. De laatste twintig jaar van zijn leven wijdde Dürrenmatt aan het ‘definitief’ onder woorden brengen van wat hij de eerste vijftig jaar gedaan en bedacht had. Soms herschreef hij daarvoor ook oude verhalen omdat ze bij nader inzien anders moesten lopen volgens hun schepper. Hij bleef verwonderd, ook over zichzelf en de werking van zijn creatieve geest. Die twee dikke delen Stoffe, die de sluitsteen van zijn werk vormen, moeten wonderlijke boeken zijn. In ‘Kosmos Dürrenmatt’ (nr. 902 van het Zwitsers tijdschrift Du) is de mind map opgenomen waarin alle thema’s, trauma’s en motieven van zijn leven en werk zijn samengebracht. Hij laat die in Portrait eines Planeten ook zien. De basisstructuur, de oorsprong van zijn steeds verder uitdijende heelal is de plattegrond van zijn geboortedorp.