Placebo’s

Uit de kantlijn van de krant scheurde ik vorige week een advertentie van het Behringinstituut voor medisch onderzoek. Daarin werd een oproep gedaan voor het indienen van ‘placebo’s voor kunst’, ‘voor een onderzoek naar de effecten van kunst op de volksgezondheid’. Gezien het huidige, zieke politieke klimaat in Nederland, leek me medisch onderzoek zeer op zijn plaats, maar dit verontrustte me toch. De website van het instituut stelde me enigszins gerust:

“De relatie tussen kunst en gezondheidszorg en de invloed en effecten van kunst op de gezondheid zijn regelmatig onderzocht. Veel onderzoeksresultaten indiceren positieve resultaten bij de behandeling van patiënten en geven aan dat kunst invloed heeft op het verminderen van medicijngebruik, verkorten van de verblijfsduur bij ziekenhuisopnames, verbeteren van werkomstandigheden, bevorderen van dokter-patiëntrelatie en het verbeteren van de mentale gezondheid. Uit recent onderzoek in Engeland onder 12.000 respondenten blijkt bovendien dat naarmate mensen meer betrokken zijn bij kunst ze over het algemeen ook aangeven over een bovengemiddeld goede gezondheid te beschikken.”

In eerste instantie vroeg ik me nog af of ze niet beter op zoek konden gaan naar placebo’s voor politici. Maar die hebben we eigenlijk al, en dat is natuurlijk een ander probleem. Na de flauwe grap bleef echter de vraag – een vraag die mij nu al een hele week in de greep houdt:

Wat zijn dat in godsnaam, ‘placebo’s voor kunst’?

Kunstenaars, kunstliefhebbers, kunstkenners en amateurs mogen ze indienen bij het Behringinstituut, in casu ‘mevrouw Andersom’. Verderop op de website vond ik een soort definitie, die het raadsel eigenlijk alleen maar vergrootte:

“The placebo for Art therefore has to simulate art: it looks, sounds, feels, or in any other way manifests itself as art but it actually is not art. The placebo is a fake replacement, which is the fundamental non-sequitur in our proposition. It’s obvious that the request from Behring Institute for proposals can be considered as the first step in determining what placebos for art might be.”

Dat is een citaat uit de antwoorden op veelgestelde vragen over het onderzoek, waarin ook een beknopte beschrijving van het experiment te lezen is. Daaruit blijkt dat de placebo’s aangeboden worden aan een controlegroep voor de groep waarmee het feitelijke effect van kunst op de gezondheid wordt onderzocht.
Het Behringinstituut wekt de indruk een waardevolle bijdrage aan de wetenschap en de samenleving te bieden. Maar bestaat het instituut ook echt? Ik vertrouw het niet, ik slaap slecht – zolang ik geen antwoord heb op de enige vraag die er echt toe doet.