Polaroid van de dag

Met iedere bestemming die we van onze wensenlijst afstrepen, komt er weer een nieuwe bij. Of de wens om terug te keren, omdat er losse eindjes zijn. Terug naar het riviertje, dat we eigenlijk in de verkeerde richting hadden gevolgd; terug naar de binnenstad waarvan we nog een deel nauwelijks hadden gezien. En: terug naar dat dorpje in de buurt waar we eigenlijk heen hadden moeten gaan, als het aan mij lag: Crespi. Het staat nu al in mijn geheugen gegrift. Als de plek waar we niet heen gingen, een beetje zoals de foto die je niet hebt gemaakt, maar die je je beter herinnert dan de 150 andere die je wel op je geheugenkaart terug kunt vinden. Of: zoals de eilanden in het boek van Schalansky.
Crespi is een volledig bedacht, ontworpen dorp, gebouwd door de fabrikanten die werk verschaften aan de bewoners van het dorp. Crespi is het Veenwouden van Italië, geboren uit een ondernemende geest die alles dacht te kunnen beheersen. Crespi, een Utopia in steen, op het fundament van de maakbare, functioneel denkende industriële geest. De tijden zijn veranderd, het ideaal in verval geraakt, en gelukkig misschien ook maar. Maar hoe ligt het dorp er nu bij? We zijn het niet gaan controleren. Nog niet.

De lokale omroep had hem gevraagd of hij er ook zou willen wonen, maar dat ging Herman van Bostelen toch net te ver. Hij had alle straten van Almere gezien, of bijna allemaal.

Tachtig dagen fietste en wandelde hij door de stad en wat hem vooral opviel, was de stilte die overal heerste. Herman kwam, hij zag en hij ging weer.
Hij maakte foto’s en zoomde in, en legde een stad zonder mensen vast. Een stad van muren, merkwaardige structuren in muren, begrenzingen, rotondes en rolluiken en fascinerende patronen in de zandvlaktes en kleine bossen aan de rand van de stad. En natuurlijk af en toe ‘een Herman’. Hier en daar een schuine streep tussen de boomstammen alsof de natuur geturfd had: een omgevallen boom. Duistere, dichtbegroeide bospercelen, soms bedoeld voor de houtkap, die zelden of nooit bezocht werden. Het was alsof hij in een luchtballon boven deze lang geleden drooggelegde en volledig bedachte stad gehangen had, urenlang, totdat hij ineens de dode herten tussen de bomen had gezien en had afgedrukt. Maar dat was niet zo. Wij dachten ook goed gekeken te hebben, en hadden ze niet gezien. Herman wel. Zelfs voor Google Earth heb je getrainde ogen nodig.

Alle straten van Almere; reis door de stad in 80 dagen is nog tot 19 september te zien in Corrosia Stad, Almere.

De naam Gamla Kyrkogården, ‘oude begraafplaats’ was niet terecht, dat zeiden ze zelf. Hij was niet heel oud, ook niet de oudste van de stad. Hij lag er goed verzorgd en open bij, tussen de huizen, niet afgezonderd als een gevangenis. De Gamla Kyrkogården was meer een bedachtzaam park, een groen memento mori. Opvallend waren de bordjes bij sommige graven met daarop een webadres voor meer informatie (‘ID stories’) over de betreffende dode – wat mij betreft precies waar je behoefte aan hebt, als je een akker vol onbekende, maar ogenschijnlijk prominente doden aan je voeten hebt liggen. Maar niet alleen dat. Ik herinnerde me twee ‘anonieme doden’ van wie ik graag meer had willen weten, juist omdat ze in de schaduw lagen van persoonlijkheden met een enorm grafmonument (een eenvoudige Parijzenaar op Père Lachaise) of naast een graf dat de bestemming was van pelgrimages. Want wie was bijvoorbeeld de man onder de bescheiden steen naast de pronte tombe van Karl Marx op Highgate Cemetery in Londen? Ik zag in Malmö kansen voor familie en vrienden van de overledenen, overal ter wereld. Kansen voor een virtuele necropolis, een digitale verhalenstad voor de doden – inclusief de gedichten in het geval van een eenzame uitvaart.