Polaroid van de dag

Discrimineren is een kwaliteit – wanneer het betekent: onderscheid kunnen maken. Zodra dat echter gepaard gaat met gedachten over ‘minderwaardigheid’ functioneert het werkwoord niet meer naar behoren en moet het ontslagen worden. Onderscheid maken heeft mijn voorkeur boven onverschilligheid. Dat is alles behalve een kwaliteit en voorgewende onverschilligheid al helemaal.
Maar hoe zit dat met determineren? Ik merk tijdens mijn ontmoetingen met een aantal nieuwe mensen in de laatste weken dat ik vaak bevooroordeeld ben over de relatie tussen hun uiterlijke verschijning en hun karakter, of beter misschien: hun gedrag. Als ik een vrouw zie met een zekere gejaagdheid, sterk bollende ogen en een iele lichaamsbouw, dan denk ik: ‘te sterk werkende schildklier’. Als ik driftige mannen met rode wangen en jukbeenderen ontmoet die snel geïrriteerd zijn, denk ik: hoge bloeddruk. In beide, en andere gevallen trek ik conclusies over hun ‘cholerische’ of ‘flegmatische’ temperament. Alsof we sinds de middeleeuwse temperamentenleer niet verder gekomen zijn met de medische wetenschap.
Ik ben zelf in ieder geval maar zeer beperkt thuis in genoemde wetenschap, dus misschien is het daarom dat ik bij mijn intuïtie blijf, op basis van oppervlakkige, soms slechts eerste indrukken. Belachelijk eigenlijk, want ik weet het niet zeker en ik heb de kennis dus ook niet.
Zeker is wel dat ik een verband, een eenheid tussen lichaam en geest veronderstel. Sterker nog: ik ga vaak blijkbaar uit van determinatie van de geest door het lichaam. Dat iemand eerder, of misschien wel altijd geërgerd is als hij chronische pijn heeft. Dat iemands levenshouding, iemands betrokkenheid samenhangt met de hoeveelheid energie die hij heeft. Maar kan het lichaam anderzijds niet net zo goed gedetermineerd worden door de geest? Desinteresse kan iemand beroven van zijn energie in gezelschap. Gevoelens van onrechtvaardigheid kunnen door het lijf spoken in de gedaantes van ontastbare klachten. Stress veroorzaakt pukkels.
Heb ik daar dan ook geen oordeel over? Is determineren niet eigenlijk de zaken simplificeren? Ik betwijfel het, maar dan zouden we moeten spreken over de wil.

Ook als er nergens in Nederland wind staat, waait het in Rotterdam. Alle dagen van het Internationaal Film Festival stonden de vlaggen er strak. Als je vanuit het station de stad in wilt lopen, moet je sowieso al meteen een hindernis overwinnen: het tochtgat Weena. Een architectendroom die wat mij betreft een ware nachtmerrie is. Het is daar alsof de wind je terug wil blazen, alsof de Rotterdammers ons eigenlijk het liefst meteen weg willen hebben en daar de beste architecten voor inhuren. Ik voel me nooit welkom tussen die te brede boulevards en megalomane gebouwen maar tegenhouden laat ik me ook niet. Laat dan maar eens zien wat jullie voor jezelf willen houden, dacht ik. Laat maar eens kijken of het wel iets voorstelt, deze stad met zijn grote bek.
Gisteren liep ik op ‘het eiland’ aan de andere kant van de Erasmusbrug, in de muizenschaduw van Hotel New York, nu een dreumes aan de voet van erachter opgetrokken woon- en kantoortorens. Ik worstelde weer eens tegen de door de gebouwen versterkte turbulentie in en passeerde wat wel het onzinnigste megagebouw van de stad moet zijn. Het heet ‘De Rotterdam’ en is een fantasieloze blokkendoos van 44 verdiepingen. Dat is wat je noemt een veelbetekenende constructie: niet om aan te zien voor de meerderheid van de mensen die ernaar moet kijken maar met een schitterend uitzicht voor de happy few die er binnen staan. Jammer windy city, heel jammer. Het is je gelukt: ik heb er weer genoeg van.

De opening van de tentoonstelling De loop der dingen, afgelopen vrijdag in Kade zou door Roman Signer, cult-performer uit Zwitserland, gedaan worden. Hij zou een ‘Aktion’ uitvoeren. Wij waren erbij en net op tijd.
Een tentoonstelling over oorzaak en gevolg – wat een goed idee. Ik zou willen dat iedereen er kennis van nam. De expositie zelf is vanzelfsprekend dynamisch; vol bewegende, speelse, interactieve, groeiende en vergankelijke kunst. Experimenten met causaliteit, controle en  de consequenties van onze handelingen, door de erfgenamen van Fischli en Weiss. Dit eveneens uit Zwitserland afkomstige kunstenaarsduo heeft met hun werk Der Lauf der Dinge een langdurig artistiek domino-effect bewerkstelligd. Hun film wordt vanzelfsprekend ook vertoond, en verder zie je onder andere subtiel, organisch werk van Zeger Reyers en een prachtige miniatuurwoestijn met opwaaiend zand van Driessen & Verstappen. Het begint allemaal al bij de kassa met de ballenbaan + bewegende plant van onze huisvriend Jan Coolen.
Bij de opening op vrijdag vroeg de directeur van Kade om aandacht van het toegestroomde publiek. Hij wees op de gangen naast de centrale zaal; van daaruit zou het zicht op de ‘Aktion’ van Roman Signer aanmerkelijk beter zijn. Wilde men vooral die kant op lopen? Dan zou Signer over precies twee minuten beginnen. Hij had de microfoon nog niet uitgezet of er klonk al een kleine explosie. Een zandzak ontplofte en een olievat rolde van tafel, tegen de verderop staande muur aan. Een klein kruitwolkje steeg op. Applaus. Signer stiefelde weg en kwam de trap op. Uitdrukkingsloos gezicht als van een postbode die, zoals iedere dag, de brieven gesorteerd had, zijn tassen had gevuld en nu zijn ronde ging doen.
Als we het nog niet wisten, dan wisten we het nu: de loop der dingen laat zich niet dwingen.

Het is een pop-up store, Cactus København en het is grappig om te lezen wat ze vertellen over de stekelige plantjes en de foto’s te zien die ze maken van hun klanten – als ze er zijn. Storm zal het vast niet lopen. Alhoewel… ineens zag ik ze daarna overal, de cactussen, ook in Nederland. In Rotterdam, in Utrecht, in Delft. Op postertjes en T-shirts, op foto’s en in koffiewinkeltjes. Is deze retro-woestijnplant, deze groene, Mickey Mouse- of goedendagvormige vochtvasthouder het nieuwste kenmerk van de hipstercultuur? Het symbool van slechts symbolische groenliefhebbers, die hun planten regelmatig vergeten? Een groeiende metafoor voor onze tijd, voor de onbenaderbaarheid, de onkenbaarheid die maar weinig verzorging nodig heeft? Ik weet het niet, maar ik vind de opkomst van de cactus plotseling bedreigender dan die van de robot.