Polaroid van de dag

Zondagavond gaf en nam, met de getijdebewegingen van een zee van woorden. Schijnbaar oneindig. Het laatste muzieknummer was dan ook niet De hoogste tijd maar Nothing really ends van dEUS: ‘The plan, it wasn’t much of a plan, I just started walking…’
Vanavond is het weer stil in mijn huis. De nacht was kort, de dag lang en ik ben weer aangespoeld, met tijd om te zwijgen.

Ogenschijnlijk was het internationale filmfestival Rotterdam het festival van de soundtracks en voice-overs. Het was bijna ironie, voor een filmfestival. Van de drie beste films die ik zag, bestonden er twee uit stemmen bij stemmige beelden. The sound of insects gaat over een man die zich terugtrekt in de bossen om daar een eind aan zijn leven te maken door te vasten. In de vijftig dagen dat dat duurt, houdt hij een dagboek bij – waaruit de kijker wordt voorgelezen. Der Tag is het verhaal van twaalf nabestaanden, over de de laatste dag en de dood van hun geliefde of bekende. In beide films: alleen de verhalen, landschappen en interieurs – en een indrukwekkende soundscape als bindend element. Geen acteurs; geen drama als op het toneel; bijna geen mensen in beeld. De derde film die me bij het achteromkijken te binnen schiet, is Crepuscule. Een film met een actrice, eigenlijk maar één, en zonder dialoog. Zwart-wit; fotografische shots van de randen van de grootstad, opnieuw met muziek als rode draad. Een tragisch verhaal over een eenzaam meisje in de grote stad, dat (waarschijnlijk) net geen einde aan haar leven maakt. Nee, erg opwekkend was mijn filmselectie dit jaar niet. Als ik al op de vlucht zou zijn geweest… waarvoor dan?

‘In Europa wordt het noodlot zowel in passieve als actieve zin opgevat,’ probeerde ik samen te vatten. ‘Passief betekent: er is een oorsprong en daarvanuit ontwikkelen de gebeurtenissen zich min of meer volgens plan. Vat je het meer actief op, dan gaat het meer om een genese. Je slaat je door het leven en hoopt dat je niet ziek wordt. Als ons eigen leven min of meer van buitenaf wordt bepaald, zien we daarin de hand van het noodlot. Noodlot is een geseculariseerde variant van God. Die wil men niet langer, maar het is teveel gevraagd om helemaal alleen op jezelf aangewezen te zijn. – Zelfs als ik een proefschrift over het juiste gebruik van het woord noodlot had gevonden, zou het me niet veel verder helpen.’
‘Zo’n proefschrift is er vast wel,’ zei Mr. Neitherkorn en ging zitten.
‘Zonder meer,’ zei ik. ‘Maar zijn verhalen niet beter dan traktaten?’
‘U hebt neem ik aan niet zo’n filosofische geest?’ vroeg hij en sneed de carrot cake aan tegelijk met de verpakking.
‘Ik kan niet zoveel met filosofie,’ antwoordde ik. ‘Op dat abstractieniveau kun je ook altijd het tegendeel beweren. Het kwaad: dat zijn de abstracta; het noodlot: dat zijn de anderen.’
[Ingo Schulze, ‘Mr. Neitherkorn en het lot’, in: Nul-zes, p. 60-61]

Steeds vaker heb ik ’s nachts de aanvechting om foto’s te maken, ook bij mij in de buurt. Zo zag ik dat Troelstra over ons waakt… als het spook dat door Europa waart, het spook van het socialisme.

27 januari, de verjaardag van mijn goede vriend Nicola Negrini, de man in het midden. De man ook die, als hij de kans krijgt, precies de muziek maakt die ik horen wil. Ongelofelijk eigenlijk. Dankzij het feit dat hij Gianmaria Testa begeleidt, komt hij nu regelmatig in Nederland, ook straks in maart en mei weer. Vorig jaar zat ik nog naast hen op het podium en vervulde voor het eerst de rol van vertaler, in een imitatie van het roestige stemgeluid van Gianmaria. Het was toen alsof we dat de zomer tevoren al beklonken hadden, tijdens de lunch met Gianmaria, ergens in Piëmonte. Ik neem vanavond een slok van mijn wijn en zeg ‘Salute!’ tegen mijn fratello Nic. Het wachten is alleen nog op de verbluffende nieuwe plaat van zijn band Faze Liquide – onthoud die naam. Dat album is er nog niet, maar ik heb de mastertape al gehoord… Batman als jazzcat on speed.

Als je bij een televisie of een computer zit en je krijgt een telefoontje of een sms, dan hoor je soms een bromtoon als vooraankondiging door de luidsprekers. Straling, een geluidsgolf. Het is een bepaalde zender waarop je afstemmen kunt zoals bij een oude radio – door heel subtiel aan de knoppen te draaien. Het luistert nauw, want voor je het weet, zit je op de verkeerde golflengte en hoor je heel andere muziek, of onbegrijpelijke nieuwsberichten. Ergens op deze radiogolven is poëzie te horen, vlak ernaast het gebrul van leeuwen en beren of een spookhoorspel vol brekende takken, krakende deuren en stormachtige wind. Ik voel de berichten aankomen, alsof de toon in mijn borst bromt. Dan is de toekomst geen verrassing meer. Gisteren hoorde ik echter ook stemmen in het piepen van de trein die door slome bochten boog, en in het hijgen van een airconditioning. Ook die zender zit blijkbaar dichtbij. Waar was ik, wat hoorde ik, wat voelde ik? Ik was ver weg, even verloren in telepathie.