Polaroid van de dag

Na prof. Thiam is er al weer een nieuwe wonderdokter in mijn buurt opgedoken, en niet de minste, naar eigen zeggen: ’tweede op de internationale Afrikaanse beurs voor helderziende’. Dat is natuurlijk niet niks. Mr. Sita is zijn naam en hij doet ook in wedstrijden en examens, is vertrouwensman bij ‘zeer verdrietige problemen’. Naar die beurs ben ik wel nieuwsgierig; zouden de anderen daar ook komen? Waar wordt hij gehouden, en: hoe word je daar ’tweede’?

‘Groot medium – helderziende – bijzonder. Mr. SITA. SNEL – SUCCES BINNEN 3 DAGEN. Dit grote helderziende medium kan al uw problemen oplossen. Hij is tweede geworden op de internationale Afrikaanse beurs voor helderziende. AUTHENTIEK EN GROOT VERTROUWENSMAN, GESPECIALISEERD IN UW PROBLEMEN. Liefde, definitieve terugkeer van uw geliefde, absolute trouw tussen echtgenoten, problemen met seks, familie, werk, geluk, bescherming, wedstrijden, examens. Heeft u zeer verdrietige problemen? Aarzel niet om in moeilijke gevallen kontakt op te nemen met deze specialist. WERKT ZEER SERIEUS EN SUCCES VOOR 100% GEGARANDEERD.’

Met F. sprak ik laatst over de plekken waar je zelf in gedachten ineens aanwezig kunt zijn. Ik vertelde hem dat ik soms een garnalenkroket kon zitten eten aan de Schelde, met uitzicht op de Antwerpse industrie, of door de Schlesische Strasse liep, en beide terwijl ik gewoon thuis in bed lag. Het deed hem aan zijn ervaringen met hypnose denken. Om de tunnels, treinen en busreizen te overleven, om alle paniekreacties te verdrijven voor wat hem angst inboezemde, had hij geleerd om op bepaalde momenten aan plaatsen te denken waar hij zich fijn voelde. Niet uit te gaan van alle mogelijke gevaren, maar de associaties met geluk op gang te brengen. F. en ik lazen de afgelopen tijd allebei boeken over het geheugen, hij over de werking van herinneren (Draaisma), ik over de mogelijkheden van het geheugen (Foer). Ik kon niet nalaten in deze samenloop van omstandigheden een groter verband te zien. In het geheugenheelal zijn vele kamers – en huizen en tuinen en bossen en velden en wateren. Daar vertoeven is geen escapisme, maar een hogere vorm van aanwezigheid; of je er nu naar op zoek bent of dat de herinneringen zich plotseling aandienen. Toeval, geluk.

Volgens mij was de muur het verband
tussen de dagen, tussen twee zondagen;
twee kanten, hetzelfde verhaal

Een staande receptie op beide trottoirs,
een Japanse familie in de tuin van hun hotel,
onder de enige ginkgoboom in de stad.

Maandag verhalen over de rust in Berlijn,
het Grünwald, zo anders dan
de busladingen bezoekers van het concentratiekamp.

We waren nog blij met onze ambtenarij,
de administratie, de economie, onze efficiency
en ik herkende de orde nog niet.
Het was mijn positie, het verhaal;
het was dus de muur, van een hoog.

En toen we gingen slapen
dachten we aan de stilte, ’s nachts
in het huis aan de Wannsee.

Sommige boekpresentaties lijken anders dan andere, maar zijn het in wezen niet. De auteur heeft hoge verwachtingen van zijn nieuwe boek. Het voorstellen van het eerste exemplaar aan een gezelschap van genodigden is meer of minder spectaculair, over de hoofden van vrienden en bekenden heen, terwijl de aanwezigen vooral het boek willen, en aan de drank.
Zondag waren we bij de doopceremonie van Ik ben Maan van de gelijknamige schrijfster, dat sinds gisteren in de winkels verkrijgbaar is. 17 vrouwen, pardon: 16 vrouwen en een man (de uitgever) lazen de eerste zinnen van de 17 hoofdstukken voor, die allemaal beginnen met ‘Ik ben…’ en over Maan gaan. De presentatie was de lancering van wat een fenomeen moet worden: Maan. En: een bestseller.
Blijkens het slothoofdstuk (‘Ik ben een bestseller’) en de woorden van de uitgever zondag, is dat het doel. Merkwaardig eigenlijk. Ik snap heel goed dat je veel boeken wilt verkopen, al was het maar vanwege het geld waarmee je materie en vrijheid kunt kopen. Maar een boek uitbrengen met deze intentie lijkt me een contra-indicatie voor een selffulfilling prophecy. En op de vergrotende trap goed-beter-best wordt het ook lastig; het inhalen van de bestseller (de Bijbel) is onmogelijk, tenzij Maan vanaf nu op iedere hotelkamer ter wereld belandt.
De uitgever ontvouwde bij de presentatie zijn strategie om het doel dat alle middelen heiligt, te bereiken: de aanwezige toekomstige lezers moesten een exemplaar van het boek kopen, gaan en zich vermenigvuldigen door naar hun steden en dorpen van herkomst af te reizen en aldaar de lokale boekhandelaar vragen ook een exemplaar te bestellen. Ze zouden het boek niet snel herkennen, want het had in geen enkele uitgeversaanbieding gestaan. Ze zouden verwonderd zijn, nieuwsgierig worden en massaal gaan inkopen.
Ik zag mezelf al binnenlopen bij de enige, en zeer christelijke boekhandel in mijn oude dorp. Het bestellen van literatuur, en al helemaal een shockerend bedoelde roman, waarin Maans borsten, pedofobie, gerontofilie en relatief ongebruikelijke seksuele uitspattingen het onderwerp waren, leek mij daar een wat lastig te nemen horde. Ik herinnerde me nog levendig de discussie die ik met de winkelier had over het al dan niet gebundeld mogen aanbieden van de rouwkaarten die ik bij me had. Zijn idee daarover was onwrikbaar, ondanks het advies van de begrafenisondernemer. Welkom en gecondoleerd.
Gelukkig is er meer in de wereld dan dorp aan de rivier H. De Wereldbibliotheek bijvoorbeeld, en het lezen van boeken – hoewel dat bij al dit streven een beetje ondergesneeuwd raakte. De uitgever veronderstelde bij de presentatie wel dat het boek van Maan misschien te goed geschreven was om een bestseller te kunnen worden. We raise our hats to the strange phenomena…