Het fenomeen

Zes dagen films zien op het Internationaal Film Festival Rotterdam betekent: zes dagen schrijven over film.

De hoofdpersoon van de film Lesson of evil (Takashi Miike, 2012) is een leraar die er niet voor terugdeinst om zijn collega’s te chanteren, leerlingen te manipuleren en te misbruiken en uiteindelijk een hele groep scholieren uit te moorden. Er zijn eerder, op andere scholen, vreemde, dodelijke voorvallen geweest en, zo blijkt, hij heeft zijn ouders vermoord. In alle gevallen is hij er tot dan toe mee weg gekomen. Een verklaring voor zijn gedrag is er niet, al zegt zijn moeder dat hij eenvoudigweg geen onderscheid kan maken tussen goed en kwaad. Als hij aan het slot van de film, na het bloedbad op de school tegen de politie zegt dat hij ‘in opdracht van God’ handelde, zie je dat hij dat speelt. Hij is niet (godsdienst)waanzinnig, hij is gewoon iemand zonder moraal.
Dat is dus iets anders dan de verbeelding van het kwaad. Tegelijk is het regisseur Miike wel toevertrouwd om die amoraliteit wellustig vorm te geven; bodycount is futile; in het tweede gedeelte van de film spettert het bloed tegen het plafond. En ondanks alle drama’s op scholen in de VS wordt er door de liefhebbers in de filmzaal hard om gelachen. Want we weten allemaal: dit is Miike, dit is zijn stijl; hij is de meester van de hyperbool.

Takashi Miike maakt ieder jaar minstens twee films, meestal meer. Als je een idee van zijn productie sinds 1991 wilt hebben, kijk dan eens op de website van het IFFR. Ik probeer me wel eens een voorstelling te maken van zijn werkwijze, maar dat lukt me niet. Ik denk dat hij nooit slaapt. De films die hij maakt verschillen dan ook nog als dag en nacht van elkaar; historische (samoerai)drama’s (13 Assassins); ironische superheldenfilms (Zebraman); al dan niet klassieke yakuzafilms (Ichi the Killer); al dan niet gewelddadige musicalfilms (meeste recente exemplaar: For love’s sake – ook uit 2012) en tot film omgewerkte games (Ace Attorney). Hij is misschien geen ‘filmauteur’ in de klassieke zin, maar Miike is een fenomeen van een heel andere orde. In zijn oeuvre van nu om en nabij de 60 films zijn misschien wel drie, vier of vijf ‘velden’ te onderscheiden. Maar vrijwel allemaal zijn ze uitbundig, extreem of wreed. Want wat ze gemeen hebben, is de overdrijving. Daar moet je dus doorheen kijken.