Het belang van de locatie

Voorafgaand aan het Internationaal Film Festival Rotterdam las ik een deel uit de reeks World Film Locations van uitgeverij Intellect – ik zou haast zeggen vanzelfsprekend het deel over Berlijn (redactie: Susan Ingram). Een aanrader als je je in Berlijnse filmgeschiedenis wilt verdiepen en tegelijkertijd een originele aanleiding wilt hebben om de stad te doorkruisen.

Locaties staan in de belangstelling; de VPRO gids publiceerde een (foto)reportage over de setting van de televisieserie Breaking Bad, in de Volkskrant werd gisteren een locatiescout aan het woord gelaten, en in de tussentijd begon op de Nederlandse televisie de vermakelijke serie reportages Shot on location.
Daarin fungeert als gids langs zes filmlocaties de onbeschaamd fotogenieke, nerveuze verschijning van Tom Barman; rockmuzikant en regisseur, maar hierin vooral: filmliefhebber en heerlijke, gruizige, sappige voice-over. Hij loopt door de steden waar enkele nieuwere filmklassiekers zijn opgenomen, en alleen dat lopen van hem is al een genoegen om te zien. Alsof hij met een duidelijk doel voor ogen altijd maar onderweg is – wat natuurlijk een paradox is. Zijn ongrijpbaarheid is vastgelegd, in beweging. Barman was in Napels (vanwege Gomorra), Edinburgh/Leith (vanwege Trainspotting) en in Las Vegas (vanwege Leaving Las Vegas). Hij zal Venlo en Londonderry ook nog aandoen. Vanavond, om 18.50 uur op Nederland 2, gaat hij langs locaties van Das Leben der Anderen, kortom: door Berlijn. Opnieuw.

Locatietoerisme op zichzelf vind ik nogal sneu, en voegt volgens mij niets toe aan de beleving van een film. Het belang van een locatie voor de film zelf mag echter niet onderschat worden. De locatie is veel meer dan alleen de plek waar een verhaal zich afspeelt.

‘Ik raak er steeds meer van overtuigd dat de setting het verhaal ís. Kijk, film begon ooit als een directe registratie van de werkelijkheid. Toen kwamen mensen in de jaren twintig, dertig op het idee dat je er ook toneelstukjes mee kon laten zien. Hoewel er sindsdien veel experimentele filmmakers zijn geweest, is de dominante aanpak van de westerse cinema altijd geweest: blijf bij het toneelstuk. Maar film moet zijn eigen dynamiek hebben.’
(Gus van Sant in de VPRO Gids, naar aanleiding van Paranoid Park.)