Ethica 2

De rechter heeft zich uitgesproken, dus nu mogen we erover meepraten. Misschien zouden we allemaal in eerste instantie ontkennen dat we schuldig zijn als we een grensrechter hebben doodgeschopt, al was het maar omdat we, eenmaal in voorarrest en tijdens de voorbereiding op onze rechtszaak, ineens gaan beseffen wat de consequenties zijn van ons onverantwoorde, onbeheerste gedrag. Maar het is te laat, en te laat voor spijt ook, want het lot van de man op de grasmat is onomkeerbaar. Hij is namelijk dood. Het enige dat rest is je schuld erkennen en je straf aanvaarden, zou je zeggen.
Maar dat gaat tegenwoordig anders. De verdachten in de zaak Richard Nieuwenhuizen blijven ontkennen, hebben anderen beschuldigd en zichzelf vrijgepleit. Sterker nog; toen er deze week uitspraak werd gedaan, kwamen maar drie van hen naar de rechtszaal om die aan te horen, en het merendeel van hen ging in hoger beroep. Los van de juridische details, maakt dat op mij een nogal schaamteloze, grenzeloze indruk. Borderline Times are here again.

‘Samen met een verweking van de samenleving treedt ook verharding op. Verharding als een resultaat van ongekanaliseerde frustratie, economische crisis, een teveel aan prikkels – kinderen die die overdosis niet onder controle krijgen, worden in de zak van de ‘ADHD-kinderen’ gestopt, psychologisering en medicalisering, zonder maatschappelijke reflectie. Gezag en orde zijn vieze, bijna reactionaire woorden geworden, de natuurlijke zorg voor de ander wordt erdoor aangetast. We dreigen slachtoffers te worden van de economische boom: er is altijd nog meer mogelijk, botsen op een grens wordt niet meer aanvaard, agressie zonder rechtvaardiging.’
[Dirk De Wachter, Borderline Times, p.93.]

Het is schijnbaar niet meer van deze tijd om iets met je mee te moeten dragen dat je beperkt in je mogelijkheden (schuld, een veroordeling, verantwoordelijkheid). Iedereen wil altijd alles kunnen doen. Dat is op zich al een probleem. Als uit dergelijk anti-hiërarchisch denken volgt dat een gele kaart voldoende kan zijn om iemand dood te schoppen, kunnen we hoofdzaken (leven en dood) blijkbaar niet meer van bijzaken (sport en vermaak) onderscheiden. Een aantal mensen kan dat dus niet meer, en ik vrees dat we er daar steeds meer van gaan zien. In mijn ogen is dit debet aan de toenemende invloed van de straatcultuur, die een terugkeer naar de wetten van de jungle, van voor de beschaving is. Dan benaderen we de amoraliteit, zeker als dit nog verder gelegitimeerd wordt door de advocatuur.
Wanneer een advocaat in zaken als deze zijn cliënten vrij probeert te pleiten met het scheiden van de doodsoorzaak en het op het slachtoffer uitgeoefende geweld; ze toestaat niet naar hun gerechtelijke uitspraak te komen en in hoger beroep gaat, maakt hij van de rechtspraak een schertsvertoning. Noem me ouderwets en naïef, maar ik ben er woest over. Wanneer je een rechtszaak beschouwt als om het even welke onderhandeling maak je er een marktplaats van, economie, waarin koehandel wordt bedreven met de prijs van een mensenleven. Dat doet geen recht, dat is een belediging van de rechtspraak , en het legitimeert crimineel gedrag, waarbinnen veroordeling en gevangenschap ingecalculeerd worden als zakelijke tegenvallers, vervelende onderbrekingen van de lol. Helaas is dat dus staande, en groeiende praktijk.