Ethica 1

Iedereen moet voor zichzelf kunnen zorgen en als dat niet lukt, kun je daar pillen voor kopen. Als je lijden ondraaglijk is, dan mag je dood. Tegelijkertijd wordt steeds vaker een beroep gedaan op ouderwetse zorg door familie, in de veronderstelling dat die de betrokkene nabij zullen staan, wat heel vaak niet het geval is. Het idee dat ‘zorg’ dus tegen de individualistische, hedonistische tijdgeest ingaat, vind ik confronterend, al was het maar omdat ik ook mijn eigen individualisme en genotzucht ken. Ook ik wil het graag leuk en zo makkelijk mogelijk hebben, zorgeloos zijn voor het grootste deel van de tijd.
Zorg impliceert betrokkenheid, verbondenheid en verantwoordelijkheidsgevoel die we graag ervaren als we het zelf moeilijk hebben. Maar tegelijkertijd lijkt het alsof we er minder voor willen betalen, er niets voor willen inleveren als het een ander betreft.
In zijn onvolprezen beschrijving van de tijdgeest legt Dirk De Wachter, met het werk van de filosoof Levinas in de hand, meermaals de vinger op die ene zere plek. Zorg voelt ongemakkelijk, als een last. Zorg is te koop (voor degenen die het kunnen betalen) en toch: zorg is ook de sleutel tot de hoop. In de zorg gaat het op essentiële wijze om onze relatie tot de Ander. Als we de zorg aanvaarden, aanvaarden we het leven (en de dood) voor wat het is.

‘Het is een “Borderline Times”-gedachte dat het opbouwen van een gezonde identiteit, die – behalve de beschikking over nog een paar andere mogelijkheden zoals financiën, arbeid, toegang tot onderwijs en een goede fysieke conditie – toch een van de eerste vereisten is om een staat van geluk te kunnen bereiken, enkel mogelijk is in absolute vrijheid en onafhankelijkheid van anderen. Wij willen dat ten gronde tegenspreken: ten eerste is absolute vrijheid voor alle burgers een utopie, en ten tweede heeft een samenleving ethische grondbeginselen nodig, die gedragen worden door de hele gemeenschap, om zo een vorm van gehechtheid tussen haar leden tot stand te kunnen brengen en houden.’
[Dirk De Wachter, Borderline Times, p.262.]

Misschien is het goed om er nog eens een avond over door te praten, na een ontroerende film bijvoorbeeld, die je mogelijk op andere gedachten brengt. Lijkt dat jou ook een goed idee? Kom dan dinsdagavond 18 juni, om 19.00 uur naar het Louis Hartlooper Complex in Utrecht. Daar draait Tot Altijd (Nic Balthazar, 2012) in het kader van de reeks Science & Fiction: Je eigen verantwoordelijkheid. De film wordt voorafgegaan door een korte, prikkelende inleiding van prof. dr. Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar Sociaal politieke aspecten van de verzorgingsstaat en overlegeconomie (UvA).