Cowboy

Als je wilt weten wat een van de principiële oorzaken van de economische crisis is, en tegelijkertijd een studie wilt zien van de mentale machinaties van een narcist, kijk dan over mijn schouder mee naar deze reportage over miljardair Nicolas Berggruen. Huiver als je wilt zien dat het van Christus naar Antichristus voor Nicolas Berggruen slechts een kleine stap is, maar een grote voor de mensheid. Geschiedenis is geen natuurwet, geen machine en geen wetenschap maar een gevolg van de handelingen van individuen, invloedrijke individuen zoals Nicolas Berggruen.
Miljardair Berggruen profileert zich als weldoener, als een investeerder met een visie voor de lange termijn, en met geduld. Er is verder weinig over hem bekend. Berggruen bezit geen enkel huis, vliegt van stad naar stad en verblijft dan in hotels. Hij is een rijke investeerder die niet gedreven lijkt te worden door het najagen van geldelijk gewin, ook al is het zijn eigen vliegtuig waarmee hij de wereld over vliegt. Hij heeft geen thuis, geen partner of kinderen, lijkt een volkomen vrij man. Op voorhand kon hij daarom op mijn interesse rekenen. Was hij op de een of andere manier verlicht? Was hij wijs? Of was hij toch gewoon een cowboy van het kapitaal?
Na het zien van de reportage leek het me vooral waarschijnlijk dat Berggruen in hotelkamers woont om ieder moment te kunnen ontsnappen aan de aandacht. Hij is op de vlucht voor binding, voor werkelijk engagement en de enorme discrepantie tussen zijn zorgvuldige gekweekte nobele imago en de smerige werkelijkheid. Het gaat hem inderdaad niet om de toename van zijn materiële bezit; dat is vermaak van de middenklasse. Het lijkt er meer op dat hij houdt van een machiavellistisch spel met geld en het beheersen van de levens van anderen – of dat nu arme boeren zijn in de Turkse bergen die bedreigd worden door een waterkrachtproject dat vermoedelijk geen doorgang vindt, de bewoners van achterstandswijken in de VS die gebruikt worden als pion in een investeerderstruc of de medewerkers van het Karstadt warenhuis in Duitsland, die denken dat hun winkels gered zijn, maar waarschijnlijk uitstel van executie hebben gekregen, omdat Berggruen een jaar later casht dan alle andere investeerders gewoon zijn.
Berggruen kan het zich veroorloven zijn beslissingen te nemen precies buiten het zicht van het nieuws, op het moment dat de aandacht verslapt, of het budget van de meeste onderzoeksjournalisten ophoudt. Omdat hij er het geld voor heeft, en ongrijpbaar is. Hij wacht op het juiste moment voor de grote klapper, en maakt die, altijd. Kil, zonder aanziens des persoons. Voor Berggruen is alles een spel met de macht. Ontluisterend, vooral omdat hij zelf ook nog eens zegt dat hij niet uniek is…
Dergelijke geschiedenissen vuren, keer op keer, grote woede in mij aan. Eigenlijk begin ik iedere keer met de verwachting dat de mens tegenover mij een oprecht en zuiver mens is. Ik weet beter, maar zal het ondanks alles volhouden – al is het steeds korter.