Avond in het universum

Van de leermeesters in mijn bestaan kan ik er enkele ook mijn vrienden noemen, en er op bezoek gaan. Zo logeerden we afgelopen weekend in het huis van G. en zijn vrouw. Ons gesprek aan de keukentafel meanderde als een rivier door de tijd, van associatie naar associatie. We spraken onder andere over de kunst van het herinneren en vergeten. G. leende me zijn exemplaar van Het geheugenpaleis, ik verwees hem naar Museums of the Mind.
Zo nu en dan verdween hij enkele minuten naar zijn schuur, die eigenlijk een kleinere versie van hun woonhuis is. Daar heeft hij een uitgebreide muziek- en literatuurbibliotheek ingericht om de fietsen, het gereedschap en zijn schildersatelier heen, die de benaming ‘verzameling’ verre overstijgt. Steeds kwam hij terug met muziek: opnamen van een Siciliaanse celliste (terwijl we spraken over hun aanstaande reis naar Sicilië); liederen van een aan Bob Dylan verwante Russische troubadour (omdat wij het hadden over het eigenaardige karakter in de klanken van sommige talen, zoals het Russisch); of met muziek van een kunstfluiter plus rockband (omdat we vertelden over het concert van Andrew Bird onlangs in Paradiso). Hij wist steeds feilloos de passende muziek te vinden in zijn collectie, die dan ook zeer geordend is.

Het lijkt erop dat G. zijn geheugen geëxternaliseerd heeft in duidelijke categorieën, deelverzamelingen en aantekeningen in notitieboekjes. Auteurs, componisten, genres, landen, labels – correspondentie, literatuur en muziek is in zijn schuur bij elkaar geschaard in mappen, dozen, koffers, kasten en kisten, en allemaal aangeduid in dezelfde prachtige, archaïsche kalligrafie.
Een bron van kennis en ervaring van de natuur, de literatuur en de andere kunsten was hij al zo’n vijfentwintig jaar. Ook verzamelen deed hij al die tijd, misschien wel tot obstakel en ergernis in het huishouden. Maar in de loop van de tijd heeft hij daarmee een parallelle wereld gecreëerd, de grote wereld in het klein. Als een kluizenaar misschien, maar zeker als prachterfenis voor zijn dochter, ooit. Zijn schuur bevat niet alleen zijn eigen geheugen, maar ook dat van een collectief: het is een veelstemmige verzameling van ooggetuigen, een prozaïsch, poëtisch en muzikaal universum. En het was heerlijk om deze heerser daarin te zien zoeken en vinden.