Gert den Toom

Waar is Gert den Toom mee bezig?

Archief voor maart 2018

Science & Fiction: Over leven in de stad

Vanaf dinsdag 15 mei gaat de negende editie van de filmreeks Science & Fiction van start. Onder de titel Science & Fiction: Over leven in de stad vertoont de Universiteit Utrecht vier bijzondere films met prikkelende inleidingen van wetenschappers. Zij zetten je aan het denken over de uitdagingen waar grote steden voor staan.

Steden zijn magneten: daar gebeurt het, daar willen steeds meer mensen heen. In alsmaar groeiende steden vinden zij werk, netwerken en cultuur. Daar zijn spannende ontwikkelingen in duurzaamheid en vervoer, nieuwe vormen van samenleven en -werken en smart city experimenten met burgerschap, democratie en leefbaarheid. Maar door de aanzuigende werking stijgen de huizenprijzen en de stad dreigt een pretpark voor rijke professionals te worden.
Is er nog ‘publieke ruimte’ is en wie voelt zich daarin thuis? Leven we samen of zijn we een verzameling individuen? We staan ook stil bij veranderende identiteiten, diversiteit, groepsvorming en uitsluiting. We belichten de leefbaarheid voor de mensen die er wonen en werken, en of zij zich nog vertegenwoordigd voelen in de lokale politiek.

Kom kijken, kom luisteren en kom meepraten! Locatie: Louis Hartlooper Complex, Utrecht.

Meer weten? Ga naar de website van Science & Fiction.

Tribunaal

Aan het begin van de week waarin de reorganisatie aangekondigd werd, droomde ik dat ik voor een krant schreef. De hoofdredacteur, een omhooggevallen collega-journalist die zijn positie louter te danken had aan de publicatie van een succesvolle roman, was bijzonder kwaad over een incident waardoor de reputatie van de krant op het spel was komen te staan. Hij kon zijn woede nauwelijks beheersen en nam dagenlang de tijd om alle journalisten een voor een bij hem langs te laten komen in een gymzaal. In die grote zaal met de zo kenmerkend hooggeplaatste ramen moesten we wachten op de lange, lage banken tot het onze beurt was. Dan gaf hij, alsof het een sollicitatieprocedure betrof, iedereen een opdracht om daarna te observeren op wat voor manier we die zouden uitvoeren. Hij, nota bene juist hij leidde daar een wraakzuchtig professionaliteitstribunaal. En ook al wist ik dat ik al jaren goed werk leverde, ik begon me toch zorgen te maken. Omdat dat er misschien helemaal niet toe deed.

Uitgelezen 91

‘Graaf Brahe hield het voor een bijzondere beleefdheid tegenover mijn vader, over zijn gestorven vrouw, mijn moeder, te spreken. Hij noemde har Gravin Sibylle en alle zinnen eindigden, alsof hij naar haar vroeg. Ja, het scheen mij toe, ik weet niet waarom, alsof er over een heel jong meisje in het wit werd gesproken, dat ieder ogenblik bij ons zou kunnen binnentreden. Op denzelfden toon hoorde ik hem ook over ‘onze kleine Anna Sophie’ spreken. En toen ik eens naar dat meisje vroeg, waarvan grootvader bijzonder veel scheen te houden, vernam ik, dat hij de dochter van den grootkanselier Conrad Reventlow bedoelde, de morganatische gemalin van wijlen Frederik den Vierde, die sedert bijna anderhalve eeuw in Roskilde rustte. De tijdsorde speelde volstrekt geen rol bij hem, de dood was een onbelangrijk incident, dat hij volkomen negeerde; mensen, die hij eens in zijn herinnering had opgenomen, bestonden, en daar kon hun sterven niets aan veranderen. Verscheidene jaren later, na den dood van den ouden man, vertelde men elkaar, hoe hij ook de toekomst met dezelfde koppigheid voor het heden had gehouden. Hij zou eens tegen een jonge vrouw over haar zoons hebben gesproken, over de reizen van één dezer zoons in het bijzonder, terwijl de jonge vrouw, die juist in de derde maand van haar eerste zwangerschap was, bijna bezwijmd door ontsteltenis en angst, naast den ouden man zat, die onafgebroken doorpraatte.’
[Rainer Maria Rilke, Het dagboek van Malte Laurids Brigge, p.29.]

Encyclopedie

Om verder te leven moet ik schrijven. Schrijven is een vorm van begrijpen voor mij, van kennis vergaren – en die vervolgens delen. Desondanks gebruik ik vaak als woorden ‘misschien’ en ‘waarschijnlijk’ en in mijn werkwoorden duid ik regelmatig onzekerheid aan, want mijn kennisleer is die van het vermoeden. Eentje waarin overigens ook fictie waarheidsgehalte kan hebben.
Ik hoop natuurlijk dat ik de dingen zie zoals ze zijn, of op zijn minst: dat ik mijn particuliere perspectief enigszins ontstijg. Toch wil ik niet zozeer het laatste woord hebben – zo dat al bestaat – maar tot een eigen definitie van de fenomenen komen – waarin alle beperkingen in tijd, persoonlijkheid en objectiviteit doorklinken. Want wat ik van iets vind, dat is niet de waarheid, niet noodzakelijkerwijs geldig voor de anderen en zelfs voor mijzelf niet voor altijd. Ik formuleer doorgaans tijdelijke conclusies.
Ik beschouw deze polaroids van de dag, maar misschien wel alles wat ik schrijf, als lemma’s in een groot, organisch groeiend woordenboek. Ingangen in wat uiteindelijk een persoonlijke encyclopedie zal zijn – waarvan dit dan zomaar het voorwoord zou kunnen worden. Deze encyclopedie was niet het doel, er is geen plan, geen voorgenomen lijst van onderwerpen. Het leven, de dood en de liefde komen er wel in voor maar ook weggegooide cassettebandjes, ongelezen boeken en de kauwgomballenautomaten in Berlijn. Ik stel dit nu, na verloop van tijd, eenvoudig vast.
Mijn persoonlijke encyclopedie is een biografie, een samenhangende reeks van losse delen. Die hoef je niet van voor naar achteren te lezen. Hij staat straks in een kast, naast die van vele anderen. Je kunt erlangs lopen, in al die boeken bladeren en denken: ‘Misschien wisten zij alles’…