Archief voor mei 2017

Op een van de eerste dagen dat we in Rome waren, zag ik ‘nulla ha fine’ op een muur gespoten staan, wat zoveel betekent als ‘niets heeft een einde’. Aangezien ik iedere goede graffititekst serieus neem, speelde de dagen daarna de tweeslachtige betekenis van deze filosofische stelling door mijn gedachten. Dat niets een einde heeft kan een troostrijke gedachte zijn, maar dat aan niets ooit een einde komt, is evengoed een verontrustend besef. Wat zou de betekenis zijn die de schrijver voor ogen had? Is de eeuwigheid iets om naar te verlangen?
Als je op afbeeldingen van deze tekst googelt, kom je uit bij een tag op een van de kademuren langs de Tiber. Die doet vermoeden dat de stelling van drie woorden een samenvatting is. ‘Come il fiume che scorre nulla ha fine’ staat er, ‘Zoals de stromende rivier heeft niets een einde’. Het water van de rivier stroomt naar zee, verdampt en valt neer als regen of sneeuw – wordt uiteindelijk weer water, in een rivier. Ook al heeft iets ogenschijnlijk een einde, het kan terugkeren en opnieuw beginnen, zij het in een andere gedaante. De metamorfose staat garant voor de eeuwigheid, ondanks de schijn van de verstrijkende tijd.
‘Nulla ha fine’. Rome, in drie woorden.

Er is al veel geschreven over de Italiaanse bonnetjescultuur. Dat je eigenlijk beter geen koffie kunt drinken in bars waar je eerst een bonnetje moet halen (en betalen). Dat je je bonnetje moet bewaren voor onverwachte controle door de Guardia di Finanza, of tenminste tot je 35 meter verwijderd bent van waar je zojuist hebt afgerekend. Die verhalen horen bij een cultuur waarin waarheid en leugen, meningen en feiten en werkelijkheid en bureaucratische werkelijkheid door elkaar lopen – en dat al heel lang. De bonnetjes zijn er de flinterdunne symbolen voor. Op het ene exemplaar kun je nauwelijks terugvinden hoeveel je hebt betaald, op het andere is een lunchbestelling voor vijf personen voor het gemak samengevat onder het begrip ‘gastronomi’ en volgens een derde bonnetje dat we op diezelfde dag kregen, hebben we zeven consumpties besteld die allemaal ‘bar’ heten. Je moet je er maar om glimlachen.