Archief voor juli 2015

De naam Gamla Kyrkogården, ‘oude begraafplaats’ was niet terecht, dat zeiden ze zelf. Hij was niet heel oud, ook niet de oudste van de stad. Hij lag er goed verzorgd en open bij, tussen de huizen, niet afgezonderd als een gevangenis. De Gamla Kyrkogården was meer een bedachtzaam park, een groen memento mori. Opvallend waren de bordjes bij sommige graven met daarop een webadres voor meer informatie (‘ID stories’) over de betreffende dode – wat mij betreft precies waar je behoefte aan hebt, als je een akker vol onbekende, maar ogenschijnlijk prominente doden aan je voeten hebt liggen. Maar niet alleen dat. Ik herinnerde me twee ‘anonieme doden’ van wie ik graag meer had willen weten, juist omdat ze in de schaduw lagen van persoonlijkheden met een enorm grafmonument (een eenvoudige Parijzenaar op Père Lachaise) of naast een graf dat de bestemming was van pelgrimages. Want wie was bijvoorbeeld de man onder de bescheiden steen naast de pronte tombe van Karl Marx op Highgate Cemetery in Londen? Ik zag in Malmö kansen voor familie en vrienden van de overledenen, overal ter wereld. Kansen voor een virtuele necropolis, een digitale verhalenstad voor de doden – inclusief de gedichten in het geval van een eenzame uitvaart.

Ik was nog steeds op zoek naar iets waaraan mijn oog zou blijven haken. Heel veel straten in de stad waren van een geruststellende, verzorgde, maar ook slaapverwekkende matheid. Zelfs in de buurt van het moderne kunst museum, al had ik hier wel enkele levenstekens van creatieve geesten en humoristen gezien op regenpijpen, elektriciteitskastjes en de achterkant van verkeersborden. De vermoeidheid die ik in mijn benen voelde, was het gevolg van de lange afstanden die ik liep, op zoek naar… iets. Maar nu trok een gevel in de Frans Henriksgatan dan toch mijn aandacht. Ik liep achteruit terug, stak de straat over om door de etalages binnen te kijken, toen weer terug om van een afstand de hellingshoek, het einde van de straat en de mogelijkheid van een verbouwing te beoordelen.
Wat ik dacht te herkennen, was het decor van een terugkerende scène in de laatste film van Roy Andersson, A pigeon sat on a branch, reflecting existence. Daarin staat een man op straat bij een restaurant waarin de mensen het enorm naar hun zin hebben en uitbundig zitten te lachen. Hij staat er met afgezakte schouders treurig naar te kijken. Hij kent een vrouw die daarbinnen zit en zonder hem plezier heeft, maar gaat zelf nooit naar binnen. Het pand waar ik voor stond, was dat restaurant geweest – na de filmopnames weer winkel en leeg kantoor geworden. Zo leek het tenminste. Ik maakte er een foto van.

Gisteren ging ik uitzoeken of Andersson daadwerkelijk op locatie in Malmö had gefilmd. Dat zou zomaar kunnen, want de matheid van zijn beelden kwam sterk overeen met wat ik onderweg door de straten had gezien. Details over de filmproductie bleken lastiger te achterhalen dan ik dacht, maar ik stuitte wel op de website van fotograaf Karl Larsson, die de sfeer van zijn stad uitstekend gedocumenteerd had. Ook hij had voor precies diezelfde gevel gestaan.
In het commentaar bij zijn foto zegt hij dat de gevel ‘Anderssonnesk’ is, en zo in een van diens films zou kunnen voorkomen. Juist. Er was niet in die straat gefilmd, het was niet hier maar dat maakt ook niet uit. Sommige gevels zijn voorgoed Anderssonnesk en dat is zo ongeveer het grootste compliment dat je een kunstenaar kunt geven.

Misschien denk ik alleen maar dat ik geen hulp nodig heb. Ieder jaar betwijfel ik dat minstens een keer. De laatste keer was dat toen Prof. Jabbi in mijn leven verscheen. Na al die voorgangers van het Afrikaanse contintent, waait de wind dit jaar ineens uit een andere hoek. Pandith-Seetha Ram is de naam van de nieuwe wonderdokter en hij komt uit India. Hij is een ‘famous Indian astrologer’ en maakt onderdeel uit van een serieuze organisatie, het ‘Durga Mata Astrological Centre’. Hij biedt natuurlijk een ‘100% guarantee’ en spreekt maar liefst drie talen: Engels, Hindi en Tamil.
Met het Nederlands heeft hij wat meer moeite:

‘Alle religies zijn welkom
1) Pandith is gespecialiseerd in de palm, gezicht, foto en geboortedatum lezen
2) Als u problemen hebt in je leven heb ik oplossingen voor het
3) 300 jaar traditionele oplossing van Sai ram met behulp van Indiase tantra en mantra oplossing zou worden gegeven aan liefde, familie, huwelijk, ziekte, business, werk, geld en persoonlijke problemen etc
4) 100 / verwijderen van bade geluk, zwarte magie, hekserij, voodoo en geeft levenslange bescherming. Priest: Seetha Ram.’

Dat alle religies welkom zijn, stelt me gerust. Want waar hoor je dat nog, tegenwoordig? Hoe hij precies heet, is echter wat minder duidelijk. En waar het astrologische centrum gevestigd is, in Nederland of België, is ook niet helemaal helder, al staat er tussen alle tekstjes ook ergens ‘Den Haag’. Maar waar ik echt wat zenuwachtig over ben, zijn de ‘tantra en mantra’ oplossing voor mijn problemen, ook al is die al 300 jaar oud. Maar ja, met twijfel over zoiets kom je natuurlijk nergens.

Het was de zucht naar het drinken van een Weizen bier die ons door de lange, smalle doorgang naar de binnenplaats voerde en ons bij een Beiers restaurant bracht. We waren de enige klanten en troffen een zeer opgeluchte, jonge ober. Rood harige baard, een twinkeling in de ogen achter de glazen van zijn bril. Hij vroeg waar we vandaan kwamen en ik stelde hem dezelfde vraag: uit Bergamo?
‘Ja helaas’ antwoordde hij en uit alles wat hij daarna vertelde, sprak zijn diepe wens dit oord te verlaten. Hij was afgestudeerd in epistemologie. Daarmee was eigenlijk alles gezegd.
Zijn favoriete bier kwam van De Molen in Bodegraven en hij had het gevoel veel beter thuis te zijn in Engeland – ook al was hij daar nog nooit geweest. Naar Duitsland was hij wel gegaan om deel te nemen aan een Oktoberfest. Hij beheerste het Duits niet, maar ontdekte tot zijn schrik dat hij alle schlagers kende – en fonetisch mee kon zingen omdat hij avond aan avond tussen de accordeon- en in marsritmes gegoten volksmuziek stond te bedienen.
De ober was blij dat er eindelijk twee mensen het hadden aangedurfd de donkere steeg door te lopen om te komen eten en drinken. We gingen voor het raam zitten, zodat anderen misschien ook de moed daartoe zouden krijgen.
Eigenlijk wilden we liever niet weten wie er in Bergamo graag bijeen kwamen in een Beiers restaurant. Misschien waren er echt wel meer gewone liefhebbers van Weizen, van knoedels of schnitzels. Maar Bergamo is ook de thuisbasis van de Lega Lombarda (later opgegaan in de Lega Nord) waarvan de aanhangers dromen van de republiek Padania, afgezonderd van de rest van Italië. Omdat zij de andere Italianen als profiteurs van hun rijkdom beschouwen. Omdat ze niets te maken willen hebben met ‘Afrikanen’ – of die nou uit het echte Afrika komen of uit Napels of Calabrië. De ophemeling van de Heimat in dit restaurant kon heel goed veel meer zijn dan slechts een opvallend concept voor een niche-restaurant.
Het bier was heerlijk, het eten degelijk. En waar twee of drie vergaderd zijn, daar is God. Laten we het daar maar op houden, en bidden voor de bevrijding van de epistemoloog.