Wat zagen we eigenlijk, in het filmmuseum, bij de vertoning van The Turin Horse? Dat het bestaan in alle opzichten een cirkelgang is, een ‘ ewige wiederkehr’, terug naar af gaat? In ieder geval een zeer minimalistisch beeldverhaal van een man, zijn dochter en een paard, ergens op het platteland, waar permanent een stormachtige wind bladeren en stofwolken voortjaagt en langzaam maar zeker alles lijkt weg te blazen.
Béla Tarr schijnt verwoede pogingen te doen om te voorkomen dat er al te veel betekenis aan zijn, naar verluidt laatste, film wordt toegekend. Maar wat kun je anders, wanneer je vrijwel niets anders ziet dan een herhaling van dagelijkse rituelen (water halen uit de put, ontbijten met palinka, pogingen een paard in beweging te krijgen, de dochter die de vader helpt met aan- en uitkleden, avondeten met ieder een aardappel en het hooguit wisselen van een enkel woord)? Misschien kwam het door de gierende, fluitende, almaar onrustiger makende wind dat ik verwijzingen naar de bijbel, Van Gogh of Nietzsche wilde volgen, hoewel je voor dat laatste wel echt een kenner van zijn werk zou moeten zijn. In ieder geval werkte mijn brein koortsachtig, terwijl we feitelijk naar een bijzonder eenvoudige geschiedenis zaten te kijken – overigens zeer indrukwekkend, duister en onderhoudend in beeld gebracht.
Ik was er met een Nietzsche-kenner, maar terwijl we na afloop door het al even duistere Vondelpark weg wandelden, kwamen we met onze zoekende gedachten toch allebei uit bij het paard, the Turin horse zelf. Het paard zou het paard kunnen zijn dat door Nietzsche in Turijn werd omhelsd, voordat de filosoof werkelijk waanzinnig werd en er het zwijgen toe deed. Dat wordt ook gesuggereerd door de voice-over aan het begin van de film. In de eerste, lange scène zien we het paard minutenlang voortploeteren door de stofstorm. Het lijkt ongeveer alle aardse geploeter te verpersoonlijken. Een dag later wil het paard niet meer, het stopt met eten en drinken. En als de vader nog tegen zijn dochter zegt dat zij zelf ‘moeten eten’, omdat ook zij haar aardappel heeft laten staan, weten we dat het paard al dagen lijdzaam stil staat in zijn stal. Het wist het al, verzet zich niet langer, legt zich erbij neer. Het einde is het einde.
Toch nog maar eens zien, die film.